Норуот дьокутаата Елена Голомарева Булуҥ улууһугар бырабыыталыстыба сыллааҕы үлэтин отчуоттуу кэлэ сылдьан Тиксии общественноһын кытта көрсөн Артур Чилингаров аатын үйэтитэн пааматынньык туруорар туһунан этии киллэрдэ. Онуоха олохтоохтор дьокутаат этиитин өйөөбөтүлэр. «Чилингаров аата Тиксиигэ уулуссаҕа иҥэриллибитэ, кини аата бөһүөлэккэ үйэтитиллибитэ» — диэн аһаҕастык этиннилэр.
«Горностай» музей салайааччыта Александр Гуков Тиксиини арыйбыт, ол эбэтэр Арктика түөлбэлэрин арыйыыга сүрүн төһүү күүс буолбут экспедиция кыттыылааҕын Федор Андреевич Матисен туһунан ханна да ыйыллыбат диэн тоһоҕолоон эттэ. «Матисен 1903 сыллаахха Эдуард Толль эскпедициятын кытары «Заря» шхунанан тыһыынчаттан тахса көстөөх сири уҥуордаан хоту дойду муустаах байҕалыгар айаннаан кэлэн Тиксии бухтатыгар муора пуордун тэрийиэххэ сөптөөҕүн чинчийбит киһинэн биирдэстэрэ буолар. Федор Матисеҥҥа да, Эдуард Толльга да пааматынньык ханна да суох. Тиксиини арыйбыт киһини чиэстээн, остуоруйаҕа хаалларан, кинилэргэ пааматынньык туруоруохха наада» — диэн тус санаатын эттэ. Мустубут дьон ити этиини сөҕө-махтайа иһиттилэр.
Кииннэммит бибилэтиэкэ салайааччыта Айталина Иванова Булуҥ улууһа тэриллибитэ 95 сылыгар улуус историятын үйэтитэр кинигэ бэчээккэ бэлэмнэнэр. Ол үбүлүөйдээх кинигэҕэ Арктиканы, ол эбэтэр, Тиксии бөһүөлэгин чинчийэн арыйан олохторун толук уурбут дьон, Матисен уонна Толль туһунан киллэриэххэ наада диэн этии киллэрдэ, мустубут дьон этиини ылынан, кинигэҕэ киллэрэргэ сөбүлэстэ.
Маны таһынан дьокутааты кытта көрсүһүүгэ араас хабааннаах кэпсэтии таҕыста, ол курдук үөрэхтээһини, улуус үбүлүөйдээх тэрээһинин ырыттылар, араас бырайыактарга кыттыһан бөһүөлэги, оройуону сайыннарарга элбэх үлэни ыытар наадалааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр.
Култуура уонна духуобунай сайдыы управлениетын салайааччыта Ольга Горохова улууска өссө биир улахан тэрээһин буолаары турар диэн иһитиннэрдэ. Ыам ыйын 28 күнүттэн саҕалаан Хотугу муора суолун баһылааһын 500 сылыгар “Великий Северный поход: как искусство” диэн култуурнай-сырдатар, экологическай ууран-уран бырайыак үлэтин саҕалыыр диэн эттэ Ольга Победовна.
Көрсүһүү түмүгүнэн, Александр Гуков салайааччылаах «Чилингаровское движение» диэн түмсүү тэрилиннэ.
Тэрээһиҥҥэ култуура, үөрэхтээһин, медицинэ үлэһиттэрэ кыттыыны ыллылар.
Я. Иванова